Beşar Esad hükümeti, Suriye’nin en büyük toplu mezarlarından binlerce cesedi, yaklaşık bir saatten fazla uzaklıktaki ıssız bir çöl bölgesine taşımak için 2019-2021 yılları arasında iki yıl süren gizli bir operasyon gerçekleştirdi.Reuters’ın kapsamlı araştırmasıyla ortaya çıkan “Toprağı Taşı” operasyonunda, Suriye ordusunun haftada dört gece Qutayfah’daki büyük toplu mezardan cesetleri kamyonlarla Dhumair çölündeki gizli bir gömü alanına taşıdığı belirlendi.
Tanıklar ve Belgeler Vahşeti Belgelerken, Uydu Görüntüleri Dehşet Veriyor
Haber ajansının ulaştığı 13 tanık arasında kamyon şoförleri, tamirciler, buldozer operatörü ve Esad’ın Cumhuriyet Muhafızları’ndan eski bir subay yer alıyor. Hepsi, “katlanılmaz koku” ve “ölüm sessizliği içinde yürütülen emir zinciri”nden söz ediyor.Reuters’ın analiz ettiği uydu görüntülerinde Dhumair çölünde yaklaşık 2 kilometre uzunluğunda 34 hendek tespit edildi. Uzmanlar, bu hendeklerde on binlerce cesedin gömülü olabileceğine dikkat çekiyor.Qutayfah bölgesi, Esad rejiminin 2012’den itibaren askerler ve cezaevi mahkumlarını gömmeye başladığı yer olarak biliniyor. İnsan hakları örgütleri, 160 binden fazla kişinin rejim tarafından kaybedildiğini ve çoğunun toplu mezarlarda olduğunu düşünüyor.
Rejimin İmajını Temizleme Hamlesi
Esad’ın Cumhuriyet Muhafızları’ndan eski bir subaya göre, “Toprağı Taşı” operasyonu 2018 sonunda rejim içindeki planlamayla ortaya çıktı. Esad, savaşta galibiyetini ilan etmeye hazırlanırken uluslararası toplum nezdinde itibarını yeniden kazanmayı hedefliyordu. Ancak toplu mezarların varlığı ve savaş suçları iddiaları bu hedefin önünde büyük engel teşkil ediyordu.Kamyon şoförlerinden biri, “Komutanlar bize görevimizi açıkça bildirdi. Amaç kanıtları yok etmekti. Aksi halde kendiniz o hendeklerde olurdunuz” ifadeleriyle operasyonun karanlık yüzünü anlattı.
Yeni Dönemde Adalet ve Kayıpların İzini Sürme Mücadelesi
Geçen yıl Aralık ayında iktidardan devrilen Esad, ülkeyi terk etti. Yeni kurulan yönetim ise hem adalet sistemini yeniden inşa etmeye hem de kayıpların akıbetini ortaya çıkarmaya çalışıyor.Suriye Acil Durum ve Afet Yönetimi Bakanı Raed el-Saleh, “Binlerce anne, oğlunun; kadınlar, eşlerinin; çocuklar ise babalarının mezarını arıyor. Bu yara hâlâ kanıyor” dedi.Yeni kurulan “Kayıplar Ulusal Komisyonu”, DNA bankası ve dijital kayıt sistemi oluşturmayı hedefliyor. Ancak uzman eksikliği ve sınırlı kaynaklar, bu sürecin önündeki en büyük engel olarak öne çıkıyor. 
News
